Bugünün ve Geleceğin Çevre Sorunu: Elektronik Atık
Elektronik atık ya da e-atık istenmeyen, çalışmayan, eskimiş ya da ömrünü doldurmuş olan elektronik ürünler için kullanılan bir terimdir. Peki bu ürünler bozulduğunda ya da ömrünü tamamladığında ne yapıyorsunuz, hiç düşündünüz mü?
Her geçen gün kullandığımız teknolojik cihazların sayısı artıyor. Oyun konsollarının birkaç yılda bir yeni özelliklere sahip modelleri çıkıyor. Akıllı telefon modelleri neredeyse her yıl güncelleniyor. Hayatımızı büyük ölçüde kolaylaştıran ve sürekli yeni modelleri çıkan bu cihazları aynı zamanda eskisinden çok daha hızlı bir şekilde değiştiriyoruz. Haliyle evlerde ve iş yerlerinde birçok elektronik cihaz birikiyor. Konu teknoloji olunca “son model” kavramı anlamını yitiriyor. Peki, e-atıklar neler olabilir?
Genel olarak elektronik atıklar TV, bilgisayar, yazıcı, telefon, fax, fotokopi makinaları, ekranlar, DVD, VCR, entegre devreler, yarı iletkenler, baskılı devreler, algılayıcılar, kablolar, MP3, tıbbi cihazlar gibi alet ve ekipmanlardan oluşmaktadır.
Elektronik Atıklar Neden Zararlı?
Elektronik atıkların çevre için endişe verici derecede zararlı olmasının nedeni çoğunun bromlu alev geciktirici, klorlu solventler, PVC, zararlı metaller, kurşun, civa, berilyum, kadriyum ve zararlı metaller içermesinden kaynaklanıyor. Bu maddelerin atık olarak çevrede dağılması ve kontrol altına alınmaması ciddi oranda kirliliğe neden oluyor ve doğal yaşam alanlarını bozuyor. Fakat bunların ötesinde insanların ve tüm canlıların sağlığı için tehdit oluşturabiliyor.
Elektronik atık içinde hem zehirli, hem de değerli bazı metalleri içeriyor. Bundan dolayı altın, gümüş ve paladyum gibi değerli madenleri içeren bu atıkların geri dönüşümü doğru yapıldığı takdirde hem ekonomik olarak yüksek getirili, istihdam yaratan bir sektöre, hem de doğaya verdiğimiz zararı ve karbon ayak izimizi azaltabileceğimiz bir araca dönüştürmemiz mümkün.
Elektronik Atıkları Geri Dönüştürmek Mümkün Mü?
E-atıkların geri dönüşüm sürecinde ilk olarak malzeme kazanma tesislerinde cihazın ya da içindeki parçaların tekrar kullanılıp kullanılamayacağı tespit ediliyor. Tekrar kullanılabilecek özellikteki bileşenler belirlendikten sonra geri dönüştürülmesi gerekenler küçük parçalara ayrılıyor. Bu malzemeler türlerine göre geri dönüşüm yöntemleri kullanılarak son ürüne dönüştürülüyor. Çalışabilecek parçalar ve tehlikeli atıklar ayrıldıktan sonra malzeme kazanım süreci başlıyor.
Bu nedenle ömrünü tamamlayan elektronik cihazların yetkili kuruluşlarca ve doğru geri dönüşüm yöntemleri kullanılarak geri dönüştürülmesi gerekiyor. Ancak elektronik cihazların en çok tüketildiği gelişmiş ülkeler geri dönüşüm için uygun tesisler kurmaktansa e-atıklarını gelişmemiş ülkelere göndermeyi tercih edebiliyor. Bu durumda ise e-atıklardaki değerli maddeler uygun olmayan geri dönüşüm yöntemleri kullanılarak ayrıştırılıyor. E-atıkların uygunsuz bir şekilde imha edilmesi, çevreye geri dönüşü olmayan zararlar verebilir. Bu nedenle atıkların doğru yöntemlerle toplanmalar ve geri dönüştürülmeleri oldukça önemlidir.
Elektronik Atık Sorunu Hakkında Bir Birey Olarak Ne Yapılabilir?
Bizim de kendi evlerimizde elektronik atıklarla alakalı yapabileceğimiz şeyler tabii ki var. Bunların en önemlisi tabii ki tamir ve kullanılmış elektroniği kullanmayı benimsemek. Zaman geçtikçe kullanmadığımız elektronik eşyaların değeri çok hızlı bir şekilde düşüyor ve bu cihazların üretiminde kullanılan teknolojiler sürekli değiştiğinden geri dönüştürülmeleri zorlaşıyor. Dolayısıyla artık kullanmadığımız elektronik cihazları en kısa sürede geri dönüşüm kutularına atmalıyız.
Varsapp olarak, gelecekte elektronik atıkların global bir sorun haline gelmemesi için çabalıyoruz. Bu yüzden Varsapp ile çalışır durumda olan elektronik eşyalarınızı evin bir kenarında bekletmek yerine kiraya verebilirsiniz. Satın almadan önce elektronik eşyaları günlük olarak kiralayarak yeni bir elektronik atık potansiyelini önleyebilirsiniz. Tek başımıza bu büyük problemi çözmek mümkün değil. Yine de bu tehlikenin farkında olmak bile her şeyin başlangıcı.